Thư gửi cựu chiến binh Hâm

Anh Hâm,

Anh nói đúng đấy, sự thật lịch sử thì lúc nào cũng là sự thật. Trừ khi những gì chúng ta vẫn biết bấy lâu lại không phải sự thật, biết đâu được đấy. Người đời thường bảo, losers take shit, winners take all. Tôi và anh, và cả thằng Mai nữa, đều đã đứng bên phe chiến thắng nên chúng ta đều không phải ăn phân. Thế nên anh Hâm ạ, chúng ta phải công bằng mới được. Anh không phải là người ác nghiệt đâu. Có điều anh khổ nhiều rồi. Khi người ta phải rỏ từng giọt máu ra để thắng một cuộc chiến, thì lẽ tự nhiên là người ta phải quý cái sự chiến thắng ấy ngang với máu. Làm gì tôi chả biết. Anh ôm khư khư lấy nó, không muốn để lọt tay ai. Ai mà động đến là anh sửng cồ, mắt anh long sòng sọc, bọt mép anh sùi ra như bọt xà phòng, đã đang thở hồng hộc mà anh còn cố vớ lấy hòn gạch vỡ lăm lăm trên tay. Như thế khổ quá anh Hâm ạ. Anh giận quá mất khôn rồi. Ôi thôi, thế thì hỏng mất! Tôi đã gần buột miệng mà kêu lên thế.

Anh Buffett bạn tôi bên Mỹ hôm xưa ngồi uống cà phê với tôi có nói, chúng ta đúng chỉ khi các sự kiện mình nêu ra là đúng, và cách lý giải, lập luận của chúng ta là đúng. Thế nhưng trong khi các sự thật lịch sử là không thay đổi, thì cách lý giải những thực tế đó lại thay đổi theo thời gian. Những năm 50, anh nào mà bảo phe tư bản và phe cộng sản có thể chung sống trong hòa bình, thì anh ấy là xét lại, là phản động vì dám nói khác với luận cương của đảng. Ấy nhưng dưới giác độ bây giờ mà đánh giá thì anh ấy lại là người tiến bộ, có lương tri, yêu chuộng hòa bình. Những năm cuối 70 đầu 80, anh nào mà tự đứng ra sản xuất, kinh doanh thì bị cho là bóc lột, là kẻ thù giai cấp, thế nhưng bây giờ, càng giầu, càng thuê nhiều người làm thì lại càng được xã hội ngợi khen. Như thế có phải mâu thuẫn quá không? Hình như không phải anh ạ.

Trong cuộc đời mà chúng ta đang sống, chả cái gì là bất biến, chả cái gì là đúng mãi. Đến trái đất cũng đang nóng lên, cũng thay đổi. Anh thử nghĩ mà xem. Mười năm trước, một trăm đô la mua được 3 chỉ vàng, còn bây giờ chỉ được có một chỉ. Anh huấn luyện viên túc cầu hôm trước vừa được tôn vinh như anh hùng, hôm sau đã có thể bị lót lá chuối dắt tay ra cửa. Tri thức và trình độ thời nay được đánh giá bằng khả năng học lại, học thêm. Thế có nghĩa nếu anh dừng lại là anh chết. Anh muốn kiếm được cùng số vàng như 10 năm trước thì giờ anh phải kiếm được số đô la gấp 3. Anh huấn luyện viên muốn giữ tiếng thì phải tiếp tục thắng trận bằng cách duy tân cách chơi cho đội cầu của mình. Anh kỹ sư mười năm trước chỉ được học thiết kế sân vận động Hàng Đẫy, thì hôm nay anh phải tìm hiểu cách thiết kế sân vận động tổ chim, nếu không, anh xuống chiếu dưới ngồi ngay.

Hãy nói ngay rằng, nếu vì quá chán nghe những lời mỉa mai của lũ trẻ trâu mà mất đi khả năng lập luận và lý giải lạnh lùng được thường xuyên làm mới và chỉ dựa vào thực tế và không gì ngoài sự thật khách quan, là anh không còn tồn tại. Vậy thì anh Hâm ơi, anh hãy nghỉ cho yên. Vì nếu không, anh cũng có làm thay đổi được điều gì đâu. Cuộc đời này không thuộc về anh nữa. Nhưng tôi không mong như thế. Bên ngoài kia trời rất đẹp. Nắng tưng bừng. Chim hót líu lo. Ôi chao, đời vui quá! Tôi mong anh tỉnh ra, vùng dậy, mở toang cửa để đón nắng vào. Không có gì là muộn cả anh ạ.

Kính anh.

Août, 2008